Program profilaktyczno - wychowawczy

program_profilaktyczno-wychowawczy.doc

 

WPROWADZENIE

Rodzice są pierwszymi wychowawcami swoich dzieci, nauczyciele wspomagają ich wszechstronny i harmonijny rozwój, a uczeń akceptuje siebie i jest otwarty na potrzeby drugiego człowieka.

WYCHOWANIE

Proces wspomagania dziecka w rozwoju, ukierunkowany na osiągnięcie pełni dojrzałości: fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej.

PROFILAKTYKA

Profilaktyka rozumiana jest jako zapobieganie pojawieniu się i występowaniu niepożądanych zjawisk i procesów, określanych jako patologie życia społecznego oraz promowanie zjawisk alternatywnych w stosunku do tych, które próbuje się wyeliminować. Realizowana jest ona podczas działalności edukacyjnej szkoły jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących pozytywne postawy uczniów w toku wychowania.

Szkolny Program Wychowawczo- Profilaktyczny został dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska lokalnego. Ma służyć ujednoliceniu działań wychowawczych i profilaktycznych oraz pozyskaniu rodziców do współpracy w dziedzinie profilaktyki domowej.

Realizacja Szkolnego Programu Wychowawczo - Profilaktycznego zgodnie z jego założeniami ma doprowadzić do aktywnego rozwoju wszystkich sfer osobowości ucznia i umożliwić mu osiągnięcie szeroko rozumianego sukcesu.

Program przeznaczony jest do realizacji przez wychowawców klas podczas godzin z wychowawcą we współpracy z nauczycielami wszystkich przedmiotów, pedagogiem, psychologiem, doradcą zawodowym, pielęgniarką szkolną i pozostałymi pracownikami szkoły, w zależności od stanu zasobów, potrzeb klasy oraz przy współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym.

Profilaktyka powinna wspomagać proces wychowania, a wychowanie tworzy integralną całość z wiedzą i kreowaniem umiejętności, poprzez które formuje się osobowość młodego człowieka. Nie wolno ich rozdzielać, gdyż wychowanie musi posiłkować się wiedzą, w której zapisane jest doświadczenie.

Przy opracowaniu programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły uwzględniono:

• dotychczasowe doświadczenia szkoły,
• zebrane od rodziców, uczniów i nauczycieli propozycje dotyczące głównych problemów wychowawczych i profilaktycznych w szkole i środowisku,
• przeprowadzone badania na temat sytuacji wychowawczej, zagrożeń uzależnieniami w szkole i środowisku,

• przewidywane zmiany w szkole, środowisku i kraju, mogące mieć wpływ na proces wychowania.

 

Obowiązujące akty prawne:  

• Ustawa o systemie oświaty z dnia 7.09.1991 r. (Dz. U. Z 1996 r. nr 67, poz. 329 z późn. zmianami). 
• Karta Nauczyciela.
• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art. 48 ust. 1, art. 54 ust. 3-4, art. 70 ust. 1. 
• Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
• Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526, z późn. zm., art. 33 ).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. (Dz. U. z 2001r., Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003r. Nr 146, poz. 1416, z późn. zm.). 
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 sierpnia 1999 r.w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, z późn. zm.)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz. 537). 3 
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 
• Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej w śród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535). 
• Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).  Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.).  Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.) 
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532). 
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół(Dz. U. 2012 Nr 0, poz. 977). 
• Ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 875). 
• Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. poz. 1249). 
• Statut Szkoły

MISJA SZKOŁY 

• Nieustannie wspieramy uczniów w dążeniu do harmonijnego, wszechstronnego rozwoju zgodnego z osobistymi potrzebami i możliwościami. 
• Zmierzamy do wykształcenia i wychowania samodzielnego, twórczego człowieka dobrze przygotowanego do życia w rodzinie, środowisku lokalnym, w ojczyźnie i świecie.
• Dbamy o to, aby każdy uczeń naszej szkoły był dobrze przygotowany do podjęcia nauki na wyższym szczeblu kształcenia. 
• Zapewniamy naszym uczniom optymalne warunki rozwoju w atmosferze akceptacji, szacunku, wsparcia, dobrego przykładu. 
• Oferujemy im różnorodną, bogatą i niezwykle atrakcyjną szkolną ofertę edukacyjną.
• Dążymy do tego, aby relacje pomiędzy uczniami a nauczycielami, pomiędzy rodzicami a szkołą, szkołą a środowiskiem lokalnym były partnerskie i demokratyczne.

 

WIZJA SZKOŁY 

• Wierzymy, iż uczeń naszej szkoły będzie umiał znaleźć cel i sens swojego istnienia i będzie potrafił wykreować swoją pozytywną przyszłość. 
• Pragniemy wspierać wszechstronny rozwój osobowości dziecka w bezpiecznym i przyjaznym środowisku. 
• Dążymy do tego, aby nasza szkoła była aktywną i inspirującą częścią środowiska, w której działalność dydaktyczna jest jednolitym zintegrowanym z wychowaniem procesem realizowanym przez wszystkich nauczycieli przy współpracy z rodzicami.

 

MODEL ABSOLWENTA TRZECIEJ KLASY:

• zna swoje prawa i obowiązki wynikające z roli ucznia, kolegi, członka rodziny,
• jest ciekawy świata, rozwija swoje zainteresowania,
• obserwuje zjawiska zachodzące w najbliższym otoczeniu  i potrafi wyciągać wnioski ze swoich obserwacji,
• szanuje zdrowie własne i innych,
• zna normy zachowania obowiązujące w szkole, domu i środowisku,
• rozróżnia zachowania dobre i złe,
• rozumie potrzebę ponoszenia konsekwencji złych zachowań,
• unika zagrożeń i niebezpiecznych zachowań,
• umie prezentować własne zdanie i słuchać opinii innych,
• jest aktywny, lubi ruch i chętnie uprawia sport,
• stosuje się do norm obowiązujących w jego otoczeniu,
• chętnie włącza się w życie klasy, szkoły i rodziny,
• uczy się dbać o swoje zdrowie, wygląd i higienę osobistą,
• dba o środowisko naturalne i swoje najbliższe otoczenie.

 

 

MODEL ABSOLWENTA SZKOŁY: 

• posiada wiedzę i umiejętności pozwalające mu na kontynuowanie dalszej edukacji w szkole ponadpodstawowej na miarę swoich możliwości,  wykonuje sumiennie swoje obowiązki,
• potrafi współpracować z innymi dla dobra własnego i wspólnego,
• szanuje zdrowie własne i innych,
• przejawia postawy prorodzinne i patriotyczne,
• zna wzorce i zasady dobrego zachowania,
• potrafi się właściwie zachować w różnych miejscach, sytuacjach i okolicznościach,
• potrafi rozwijać osobiste zainteresowania, indywidualne potrzeby i zdolności,
• potrafi współpracować z innymi dla dobra własnego i wspólnego,
• szanuje prawo - przestrzega statutu i regulaminów szkoły, innych zasad ustalonych przez organa szkoły; przestrzega prawa i zasad ustalonych przez odpowiednie instytucje w gminie i kraju. 
• jest obowiązkowy i punktualny - dotrzymuje terminów, sprawnie planuje swoje zajęcia, szanuje czas swój i innych.

 

GŁÓWNE CELE WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNE: 

• wspieranie rozwoju osobowości młodego człowieka,
• zdobycie przez ucznia wiedzy i umiejętności pozwalających na prowadzenie zdrowego stylu życia i podejmowania zachowań prozdrowotnych,
• kształtowanie postaw sprzyjających wzmacnianiu zdrowia własnego i innych ludzi, kształtowanie środowiska sprzyjającego rozwojowi zdrowia, osiągnięcie właściwego stosunku do świata, poczucia siły, chęci do życia i witalności,
• kształtowanie postawy otwartości w życiu społecznym,
• kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie należy do jednych z najważniejszych wartości w życiu,
• wzmacnianie wśród uczniów więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną,
• kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, 
• rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów,
• kształtowanie u uczniów i wychowanków umiejętności życiowych, w szczególności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji;  kształtowanie postaw prozdrowotnych,
• wyposażenie ucznia w umiejętności niezbędne do współdziałania w zespole,
• przygotowanie do podejmowania i pełnienia ról społecznych oraz obywatelskich,
• kształtowanie postaw patriotycznych,
• kształtowanie postaw i nawyków proekologicznych,
• przygotowanie do podejmowania optymalnych decyzji życiowych,
• doskonalenie warunków bezpiecznego funkcjonowania ucznia w szkole,
• wspieranie nabywania umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, ryzykownych i konfliktowych, 
• eliminowanie zagrożeń utraty zdrowia i szans rozwojowych przez uzależnienia.

 

Uczestnicy programu wychowawczo- profilaktycznego szkoły:

Współodpowiedzialni za wszechstronny rozwój osobowości ucznia są wszyscy uczestnicy programu:

Rodzice: 

• mają prawo do wychowania zgodnie z własnymi przekonaniami religijnymi i moralnymi, jeśli nie są one w sprzeczności z prawami dziecka, 
• znają i akceptują program wychowawczy proponowany przez szkołę,
• wspierają dziecko we wszystkich jego poczynaniach i zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa, 
• wspierają wychowawców i nauczycieli w podejmowanych przez nich działaniach,
• służą wiedzą, doświadczeniem i pomocą,
• aktywnie uczestniczą w życiu szkoły,
• dbają o właściwą formę spędzania czasu wolnego przez dzieci.

Wychowawcy klas:  

• dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie,
• wspierają rozwój uczniów i usamodzielnianie się,
• prowadzą dokumentację nauczania,
• realizują Program Wychowawczo-Profilaktyczny,
• koordynują pracę wychowawczo - profilaktyczną w zespole klasowym,
• dokonują rozpoznania sytuacji rodzinnej i osobistej ucznia,
• podejmują działania w przypadkach przemocy wobec niego, zaniedbań opiekuńczych, ujawnionych nałogów, 
• wnioskują o objęcie pomocą psychologiczno - pedagogiczną uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, 
• informują rodziców o proponowanych formach pomocy psychologiczno pedagogicznej,
• integrują i kierują zespołem klasowym,
• wykorzystują potencjał grupy do wspierania jej członków, oceniają zachowania uczniów,
• wdrażają do samooceny postępów w zachowaniu, nadzorują realizację obowiązku nauki
  i obowiązku szkolnego,
• promują osiągnięcia klasy i pojedynczych uczniów,
• inspirują pracę zespołową w klasie, przydzielają zespołom zadania na rzecz klasy, szkoły i środowiska oraz wspólnie oceniają stopień ich realizacji,
• współdziałają z nauczycielami uczącymi w klasie,
• współpracują z rodzicami, włączają ich w sprawy programowe i organizacyjne klasy,
• współpracują z dyrekcją szkoły, pedagogiem, psychologiem, doradcą zawodowym, pielęgniarką i pozostałymi pracownikami szkoły ora rodzicami i środowiskiem lokalnym w zależności od zasobów i potrzeb klasy,
• współdziałają z instytucjami pracującymi na rzecz dziecka, policją, poradnią psychologiczno - pedagogiczną, sądami rodzinnymi.

Nauczyciele: 

• oddziałują wychowawczo na uczniów niezależnie od przypisanych im funkcji dydaktycznych,
• odpowiadają za życie, zdrowie i bezpieczeństwo dzieci podczas pobytu w szkole, podczas wyjść i wyjazdów szkolnych,
• udzielają pomocy w przezwyciężaniu niepowodzeń szkolnych w oparciu o rozpoznane potrzeby uczniów, informują o potrzebach związanych z problemami w nauce oraz o przejawianych zdolnościach,
• wspierają swoją postawą i działaniami pedagogicznymi rozwój psychofizyczny uczniów, ich zdolności i zainteresowania, 
• inspirują uczniów do twórczych poszukiwań, aktywności i samodzielności,
• kształcą i wychowują dzieci w duchu patriotyzmu,
• reagują na przejawy nietolerancji , dyskryminacji i innych negatywnych zachowań,
• dążą w swojej pracy do integracji zespołu klasowego, angażując w życie klasy wszystkich uczniów, 
• wspólnie z pedagogiem zabiegają o różne formy pomocy wychowawczej i materialnej dla uczniów, dostosowują wymagania edukacyjne do specyficznych potrzeb ucznia,
• współtworzą atmosferę życzliwości i zrozumienia, budzą szacunek swoją wiedzą, kompetencją i postawą;  proponują uczniom pozytywne formy wypoczynku dostępne w szkole i poza nią,
• realizują w toku pracy wychowawczej treści i cele programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły.

Uczniowie: 

• przestrzegają regulaminu szkoły,
• współorganizują imprezy i akcje szkolne,
• znają i przestrzegają normy zachowania obowiązujące członków społeczności szkolnej, 
• akceptują innych uczniów i szanują ich prawa,
• współtworzą społeczność szkolną i wykorzystują swoje prawo do samorządności,
• kierują swoim rozwojem i stają się coraz bardziej samodzielni,
• prowadzą zdrowy tryb życia i dbają o swoje środowisko,
• mają szacunek do kultury, języka i tradycji narodowej.

Środowisko lokalne:

• szkoła współpracuje w zakresie pomocy w oddziaływaniach profilaktycznych
  i wychowawczych z instytucjami:

1. Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Koluszkach,

2. Sądem Rejonowym Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich w Łodzi,

3. Policją,

4. Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy UG Brójce,

5. Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Brójcach,

6. Gminną Biblioteką Publiczną,

7. Gminnym Ośrodkiem Kultury,

8. Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie Łódź – Wschód,

9. Urzędem Gminy Brójce,

10. innymi instytucjami współpracującymi ze szkołą przy realizacji programu (poradniami specjalistycznymi, stowarzyszeniami i instytucjami wspierającymi działania ekologiczne i promujące zdrowy styl życia).

 

OBSZARY DZIAŁAŃ PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO

Obszar I : Adaptacja uczniów klas pierwszych do warunków szkolnych

Obszar II : Rozwój intelektualny ucznia

Obszar III : Zachowania agresywne

Obszar IV : Nałogi i uzależnienia

Obszar V : Promocja zdrowego stylu życia

Obszar VI : Wychowanie patriotyczne i obywatelskie

Obszar VII : Czytelnictwo

Obszar VIII : Działania skierowane do rodziców

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ZADANIA PROFILAKTYCZNE

Zadania profilaktyczne nauczycieli :

• punktualne rozpoczynanie dyżurów przed lekcjami i podczas przerw,
• zwracanie podczas dyżurów szczególnej uwagi na miejsca tzw. podwyższonego ryzyka: ubikacje, schody, itp.,
• uczniowie w czasie zajęć nie pozostają bez opieki nauczyciela w klasie,
• informowanie na bieżąco wychowawców o niewłaściwym zachowaniu ich wychowanków zarówno przez nauczycieli dyżurujących jak pozostałych nauczycieli i pracowników szkoły, 
• obserwacja zachowania uczniów w miejscach publicznych i zwracanie uwagi na przejawy agresji, palenia papierosów czy niszczenia mienia, 
• wdrażanie do świadomego unikania zagrożeń oraz kształtowanie umiejętności odmawiania i negocjacji, 
• dawanie przykładów sumienności, umiejętności rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach, 
• dążenie do dalszej poprawy bezpieczeństwa w szkole, reagowanie na akty agresji i przemocy oraz konsekwentne egzekwowanie prawa szkolnego.

Zadania profilaktyczne wychowawców klasowych :

• pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudności życiowych i rodzinnych – uświadomienie uczniom możliwości zwrócenia się z problemem do konkretnej osoby w szkole: wychowawca, pedagog, dyrektor szkoły,
• podnoszenie poziomu kultury osobistej uczniów - godziny wychowawcze dotyczące zachowania się w stosunku do rówieśników, osób dorosłych, w miejscach publicznych (kino, teatr, itp.),
• współpraca z rodziną - inicjowanie spotkań mających na celu omawianie problemów wysuwanych przez rodziców, wywiadówki profilaktyczne, 
• realizacja programów profilaktycznych dotyczących palenia tytoniu i picia alkoholu, rozwijania umiejętności interpersonalnych, 
• organizacja koleżeńskiej pomocy w nauce, 
• kształtowanie postaw poszanowania mienia wspólnego, dbałości o estetykę klasy, szkoły i otoczenia,
• systematyczne informowanie rodziców o postępach w nauce i zachowaniu ich dzieci, 
• pomoc w poznawaniu samego siebie i kształtowaniu pożądanego systemu wartości.

Zadania profilaktyczne pedagoga szkolnego  :

• pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
• organizowanie pogadanek, prelekcji dla uczniów z udziałem policji, psychologa, lekarza, 
• pedagogizacja rodziców, 
• prowadzenie zajęć psychoedukacyjnych, treningi interpersonalne, zajęcia integracyjne, 
• współpraca z instytucjami wspierającymi realizację zadań profilaktycznych,
• systematyczna współpraca z wychowawcami klas i nauczycielami, udzielanie im wsparcia w planowaniu i realizacji zadań profilaktyczno-wychowawczych.

Zadania profilaktyczne pielęgniarki szkolnej  :

• prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów i ich rodziców,
• promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci, promowanie tolerancji dla sprawnych inaczej oraz propagowanie zachowań sprzyjających ich bezpieczeństwu, 
• uczestnictwo w szkolnych programach profilaktyki i promocji zdrowia,
• wdrażanie elementów profilaktyki prozdrowotnej na radach pedagogicznych i zebraniach szkolnych z rodzicami, 
• informowanie o akcjach, konkursach i innych formach działań na rzecz zdrowia.

Zadania profilaktyczne rodziców  :

• każdy rodzic czuwa nad tym, aby jego dziecko wykazywało właściwą kulturę osobistą oraz sumiennie realizowało obowiązek szkolny, 
• w celu zapobiegania niewłaściwym zachowaniom, rodzice utrzymują regularny kontakt z wychowawcą klasy, a w razie potrzeby pedagogiem szkolnym bądź dyrektorem szkoły, 
• rodzice biorą udział w przedsięwzięciach organizowanych przez szkołę mających na celu doskonalenie metod wychowawczych, 
• rodzice uczniów sprawiających szczególne trudności wychowawcze winni kontaktować się ze szkołą w każdym przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązujących norm i zasad oraz wspólnie znajdować sposoby rozwiązywania problemów.

METODY I FORMY REALIZACJI

Realizacja programu odbywać się będzie w ramach: 

• zajęć godziny do dyspozycji wychowawcy klasy, 
• zajęć edukacyjnych w szczególności:   zajęć wychowania do życia w rodzinie,  wiedzy o społeczeństwie, historii, języka polskiego, biologii, przyrody,
• zajęć prowadzonych przez pedagoga, pielęgniarkę szkolną, 
• zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, 
• intencjonalnych i okazjonalnych spotkań z rodzicami uczniów w szkole, 
• w ramach edukacji pedagogicznej (pedagogizacja rodziców),
• imprez organizowanych na terenie szkoły,
• imprez charytatywnych.

Formy pracy: 

• oddziaływanie werbalne (rozmowy, pogadanki, wykład), 
• dyskusje tematyczne (dzielenie się doświadczeniami), wskazanie postaw (wzorców) pozytywnych, 
• zajęcia grupowe, warsztatowe.

 

EWALUACJA

Program poddawany jest ewaluacji i weryfikowany według potrzeb - ma charakter otwarty.

Formy ewaluacji: 

obserwacja (wychowawcy klas), ankiety dla uczniów, ankiety dla rodziców,  ankiety dla nauczycieli, 

rozmowy z uczniami, rozmowy z rodzicami,  analiza dokumentów,  obserwacja i ocena zachowań.